Oszustwa finansowe nie są wcale tak rzadko przez nas spotykane. Czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy, kiedy dochodzi do jakichś oszustw naszym otoczeniu, jednak już ktoś na tym traci. Nieraz oszuści, są na tyle bezczelni, że wszystko wydaje się, jakby robili legalnie, jednak potem okazuje się, że taki był po prostu ich plan działania. Tak też jest z piramidami finansowymi. Warto poznać nieco zasadę ich działania, aby wiedzieć, jak się przed nimi chronić.
Czym jest piramida finansowa?
Na pewno każdy z nas się już z nią spotkał, szczególnie że od jakiegoś czasu bardzo dużo mówi się o piramidach w mediach. Nie jest to nic trudnego do zrozumienia, jednak w początkowej fazie działania bardzo ciężko jest dostrzec, czy dana firma jest piramidą finansową, czy też nie. Dlatego też tyle osób pada jej ofiarami.
Może warto zacząć od krótkiego opisu, czym jest piramida finansowa i jak ona działa, a wtedy będzie cały ten mechanizm o wiele łatwiej zrozumieć. Wyobraźmy sobie, że na rynku pojawia się jakaś nowa firma. Jeśli już mówimy o piramidach finansowych, to zazwyczaj jest to parabank i tak również będzie w tym wypadku. Oferuje ona bardzo korzystną lokatę dla swoich klientów, której oprocentowanie sięga od kilkudziesięciu, do nawet kilkuset procent rocznie. W zamian wystarczy tylko założyć konto i wpłacić odpowiednią sumę gotówki. Oczywiście wiele osób skusi się na takie posunięcie, przecież to jest bardzo dużo pieniędzy, które można otrzymać w ramach zwrotu z lokaty. Jednak każdy z klientów, aby móc dostać jeszcze większe profity, musi zaprosić do założenia lokaty co najmniej kilka osób. Zazwyczaj będą to przyjaciele lub rodzina. No, a potem przyjaciele przyjaciół itd. Tak właśnie powstaje piramida, na której szczycie znajduje się właściciel, a niżej klienci, którzy po kolei dołączali do piramidy, czyli do listy klientów. Właśnie w ten sposób tworzy się liczba klientów, którą można zazwyczaj liczyć już w tysiącach. No i teraz każdy myśli, że w ciągu kilku miesięcy otrzyma jakieś pieniądze. Jest jednak w wielkim błędzie. Zazwyczaj jest tak, że taka firma obiecuje. Robi jednak coś, żeby zachować chociaż pozory.
Przechodzimy do części finansowej i tu również warto się skupić. W początkowej fazie swojej działalności, dla takiej firmy bardzo ważny jest marketing. Nie może więc zrobić czegoś takiego, że od razu pozostawia swoich klientów na lodzie. Bardzo szybko po prostu zaczęliby oni upominać się o swoje pieniądze. Mając już pewien kapitał, a więc mając czym obracać, przedsiębiorstwo jest w stanie wypłacić tym, którzy są na najwyższych stopniach piramidy pewne kwoty, które miałyby niby być tymi zwrotami z inwestycji. Tak naprawdę jednak te pieniądze pochodzą od klientów, którzy są na niższych szczeblach piramidy. Tak to wszystko wygląda na samym początku. Po pewnym okresie zaczynają się jednak problemy z wypłacalnością. W pewnym momencie firma ma więcej wydatków niż przychodów i zaczynają się problemy, co zrobić, aby utrzymać płynność finansową. Może być już jednak za późno i nagle całe przedsiębiorstwo pada, jednocześnie nie oddając swoim klientom pieniędzy, które włożyli oni w lokaty. Wtedy też wychodzą wszystkie kłamstwa, czyli na przykład, że przedsiębiorstwo wcale nie inwestowało żadnych pieniędzy i że oszukiwało cały czas swoich klientów. Nawet jeśli sprawą zajmie się sąd, a tak będzie na pewno, to pokrzywdzeni długo mogą nie zobaczyć swoich pieniędzy. Straty mogą być liczone w setkach tysięcy, a nawet milionach złotych, wiele osób straci oszczędności swojego życia, jednak tak właśnie kończy się przygoda z piramidą finansową.
Niektórzy wtedy mogą się zastanawiać, kto wpadł na pomysł, żeby zakładać tak okrutny biznes? Niestety to na pewno nie jest pierwszy i ostatni raz. Można powiedzieć, że prekursorem tego typu interesów, jest Charles Ponzi, czyli człowiek, od którego nazwiska teraz nazywa się właśnie tego typu piramidy finansowe.
Sprzedaż masowa, oszustwo, pranie brudnych pieniędzy, to tylko kilka z tych przestępstw, których dokonują piramidy finansowe. Ludzie jednak cały czas dają się nabierać. Jedyne, co pozostaje po takiej piramidzie, to żal ludzi, że stracili majątek, żal, że dali się oszukać. Dlatego też trzeba uważać i po prostu nie być chciwym, bo to właśnie w pewnym sensie chciwość prowadzi ludzi do decyzji, aby wejść w takie interesy.
Piramida finansowa – strzeż się jej
Jeśli już tylko coś w jakiejś firmie, która oferuje usługi typu wysoko oprocentowane lokaty, nam się nie będzie podobać, to lepiej kierować się głosem rozsądku i porządnie się zastanowić, zanim wejdzie się z kimś we współpracę. Jak każdy wie, Polak mądry jest po szkodzie, jednak oby nie było takiej sytuacji w tym wypadku. Straty na takiej lokacie mogą być liczone nawet w kilku tysiącach złotych, których włożenie na lokatę miało przynieść wysoki zwrot.
Czasem zdarza się tak, że jeśli na rynku pojawia się jakaś firma, która oferuje właśnie takie, wręcz nierealne produkty finansowe, to taką sprawę komentują dziennikarze i ekonomiści. Dokładnie obserwują i analizują ofertę przedsiębiorstwa, a następnie wydają swoją opinię. Czasem, a nawet nie czasem, tylko zawsze warto posłuchać takiej opinii, ponieważ może ona nam pomóc uniknąć wielkich szkód, które mogą być następstwem właśnie zaangażowania się w piramidę finansową.
Jak nie stać się częścią piramidy finansowej?
Gdy już naczytamy się naprawdę dużo o tym, jak działają piramidy finansowe i ile ludzie przez nie stracili pieniędzy, to może być dla nas przerażające i szokujące jednocześnie i nagle może okazać się, że już niezbyt chętnie podchodzimy do przekazywania swoich pieniędzy, swoich oszczędności jakiejkolwiek firmie, która zajmuje się finansami. Nie można jednak popadać aż w taką paranoję. Tak naprawdę, to nie trzeba wiele robić, żeby bezpiecznie lokować swoje pieniądze i uniknąć wplątania się w piramidę finansową. Co tak naprawdę trzeba robić? Proszę czytać dalej, aby się przekonać.
Po pierwsze, jeśli już jakaś lokata promuje się tym, że osiąga zyski poprzez inwestowanie, to sposób tego inwestowania należy zrozumieć. Zazwyczaj są to nieruchomości, kruszce, czy też po prostu giełda papierów wartościowych. Jednak zrozumienie jak działają te trzy cele inwestycyjne, nie jest wcale takie łatwe. Trzeba rozumieć, jak działa dany rynek, jak zachowują się na nim ludzie i jak wyglądają ich kroki, aby osiągnąć zyski. Zrozumienie już, chociaż tych rzeczy, to jest pewien pewny krok, w celu zrozumienia inwestycji w dany obszar. Zdobycie takiej wiedzy nie jest wcale takie trudne, wymaga jedynie czasu i skupienia. Przede wszystkim należy zapoznać się z wiadomościami z Internetu, jednak najlepiej tymi sprawdzonymi, po drugie trzeba zapoznać się z dostępną literaturą no i najważniejsze jest to, żeby obserwować. Nawet, więc jeśli poświęcamy własne pieniądze, aby to jakaś firma za pomocą lokaty inwestowała za nas, to musimy zrozumieć tę inwestycję, aby w razie potrzeby zareagować.
Niektórzy, gdy tylko widzą, że jakaś lokata oferuje bardzo wysokie oprocentowanie, to najlepiej bez zastanowienia zdecydowaliby się na założenie na takiej lokacie konta. Nawet jeśli reklama i firma jest wiarygodna, to tak naprawdę może być to oszustwo i może wiązać się z utratą całego wniesionego wkładu. Dlatego należy pamiętać o pewnej zasadzie, która mówi, że im wyższe oprocentowanie i zwrot z inwestycji, tym większe ryzyko, jakie trzeba ponieść, aby coś zyskać. Nie jest to chyba nic dziwnego, że jeśli ktoś w krótkim czasie chce dużo osiągnąć, to po prostu musi równie dużo zainwestować.
Teraz można nieco skupić się na tym, o czym było wspomniane parę linijek temu. Chodzi tu o cel inwestycyjny firmy, czyli o kruszce, nieruchomości, czy giełdą, czy też inne cele. Jak już to zostało wspomniane, trzeba te cele zrozumieć, lecz niektórzy nie dosyć, że nie pamiętają o czymś takim, jak zrozumienie, to nie wiedzą również, jak ważne jest w ogóle to, aby dowiedzieć się, w jakie obszary inwestuje firma. Niektórzy pozostają jedynie na etapie reklamy i nie chcą tracić czasu na dowiadywanie się, o tak istotnych rzeczach.
Czasem firma, która powstaje, już na samym początku wydaje się podejrzana i to powinno zwrócić naszą uwagę. Jeśli ktoś oferuje zyski, które nam wydają się nierealne, to chyba proste jest dla nas, że po prostu nie inwestujemy w daną działalność pieniędzy i już. Jednak jeśli ktoś mimo tego chciałby zainwestować, bo po prostu chce się przekonać, że to nie są oszuści, to prostym sposobem na sprawdzenie tego, czy firma w ogóle działa na legalnych zasadach, jest po prostu zweryfikowanie informacji o działalności firmie w Krajowym Rejestrze Sądowym. Można to zrobić spokojnie za pomocą Internetu, więc chyba nikt nie będzie rezygnować z takiego kroku.
Już zaledwie zwrócenie uwagę na kilka powyższych aspektów, to może być naprawdę dużo, jeśli chodzi o oszczędzanie i inwestowanie pieniędzy, które będzie bezpieczne.
Sława wśród piramid finansowych
Chyba w każdej dziedzinie znajduje się osoba, czy też zdarzenie i tak dalej, które zostaje zapamiętane najbardziej. Jest to po prostu naturalne, ponieważ wtedy to jest najlepszy przykład tego, jak coś powinno wyglądać lub jak też nie powinno wyglądać. Tak też jest w przypadku piramid finansowych.
Jednym z pierwszych i chyba najważniejszych przykładów, jaki od razu powinien przychodzić do głowy, jest piramida Ponziego, od którego właśnie nazwiska wziął nazwę schemat Ponziego. Kim był ten człowiek? Tak naprawdę to nikim znaczącym w świecie finansów. Był po prostu emigrantem z Włoch, który na początku XX wieku imał się różnych zajęć, lecz zauważył okazję, która pokazała się około lat dwudziestych XX wieku. Jeśli ktoś chce dowiedzieć się o tym nieco więcej, zapraszamy do innych źródeł, gdzie jest to dokładniej opisane. Charles postanowił, że zachęci ludzi do powierzania mu pieniędzy na lokaty, które następnie miałyby przynosić zyski, poprzez pewnego rodzaju inwestycje. Na samym początku wszystko szło dobrze, a nawet bardzo dobrze, jednak już po pewnym czasie wszystko zaczęło się walić. Charles Ponzi tracił na swoim biznesie i ludzie tracili na tym. Piramida po prostu się załamała, co było łatwe do przewidzenia. Przez to, że Ponzi namawiał swoich klientów, aby ściągali innych i oferował kilkudziesięciu procentowe zyski, zaufało mu wiele osób, które następnie stracili całe swoje majątki, czy też po prostu ich część. Ponzi oczywiście za swoje działania trafił do więzienia, lecz jego odsiadka wcale nie trwała tak długo, ponieważ bo dość krótkim pobycie tam został wypuszczony za pomocą kaucji. Każdy normalny człowiek porzuciłby już w takim momencie tego typu działalność, jednak Charlesem kierowała chciwość, co doprowadziło go do założenia kolejnej piramidy, która również upadła. Próbował uciec przed wyrokiem za granicę, jednak nie udało mu się to i spędził kilka dobrych lat we więzieniu. Po wyjściu z więzienia przeprowadził się zagranicę, gdzie zyskał pracę, lecz szybko ją stracił. Kraj, w którym mieszkał, dotknął kryzys, a on zmarł w biedzie i chorobie. Może i jest to tragiczne zakończenie, jednak po prostu spotkała go karma.
Jednak nie trzeba szukać aż za granicą, aby znaleźć przykładu piramid finansowych. Również w Polsce, około lat dziewięćdziesiątych, kiedy to zaczęły pojawiać się tylko pierwsze znamiona wolnego rynku, różni ludzie mieli już pomysły na biznesy. Tak też niestety było, jeśli chodzi o pierwsza w Polsce piramidę finansową, która została założona przez Lecha Grobelnego w 1989 roku, a upadła już rok później. Oferował on swoim klientom 300% zwrotu rocznie, co jest ogromną sumą, nawet przy niewielkich wkładach. Poparcie jego zysków z inwestycji zapewniało mu to, że twierdził, że będą one pochodzić z zysków z wymiany złotówek na dolary. W tamtych czasach ludzie bardzo ufali dolarom, jak wszystkiemu innemu, co amerykańskie i zaufali również Grobelnemu. Niestety szczęśliwe chwile trwały tylko przez jakiś czas, po jakim zaczęły się problemy finansowe i piramida finansowa upadła, przy czym uderzyła swymi skutkami w blisko dziesięć tysięcy osób, co jest ogromną sumą. Jednak na tym nie koniec przygody z piramidami finansowymi, ponieważ już w 1991 roku, do roku 1992 istniała kolejna piramida pod nazwą Galicyjski Trust Kapitałowo – Inwestycyjny.
Nikt jednak nie zaprzeczy,chyba że jeśli chodzi o Polskę, to aktualnie najbardziej znaną aferą, jest afera Amber Gold i ogromne oszustwa, których dokonano podczas okresu działania tej firmy. Amber Gold promował się, jako przedsiębiorstwo, w którym można założyć bardzo korzystnie oprocentowaną lokatę, od której zyski miały pochodzić z kruszców. Oczywiście dla zachowania pozorów Amber Gold na samym początku zakupiło pewne ilości kruszców, jednak na tym się skończyło. Ludzie byli opłacani z wkładów tych, którzy byli na niższych szczeblach i niestety to wszystko musiało kiedyś runąć. Amber Gold wcale nie inwestował, tylko tracił. W 2012 roku do przedsiębiorstwa zapukało ABW i tak skończyła się wesoła historia. Bez oszczędności i z ogromnymi stratami pozostało ponad jedenaście tysięcy osób, które lżej lub ciężej przeżyły tę sytuację.
Oszustwa na ludziach potrafią być naprawdę tragiczne w skutkach i nie chodzi tu konkretnie o skutki finansowe. Idealnym przykładem jest na przykład Albania, w której to w latach dziewięćdziesiątych XX wieku uznanie zyskiwały różne piramidy finansowe. Wszystko jednak runęło już na przełomie 1996/1997 roku. Niestety przez to, że w piramidę było zaangażowane naprawdę wiele osób, złość ludzka nie miała granic. Zaczęła się rewolucja, która w szczytowym momencie panowała nad połową kraju. Konflikt był na tyle poważny, że potrzebna była interwencja ONZ. Wszystko zakończyło się z bilanse zgonów, równym trzech tysięcy osób. Jest to tragiczny przykład tego, do czego mogą doprowadzić piramidy finansowe.
Opieraj się na zaufaniu
Wszystkie te przykłady i wiadomości powinny dać trochę do myślenia. Trzeba przede wszystkim nieco wiedzieć o tym, jak działają takie firmy i na co zwracać w ich przypadku uwagę. Trzeba również wiedzieć, jak postępować, jeśli zauważymy taki podejrzany interes. Pozostaje więc bezpieczne inwestowanie i ufanie tylko tym, których się zna i w ten sposób, być może będzie można ustrzec się uczestnictwa w piramidzie finansowej.
